T
theking
Misafir
Vakfın Sosyal Hayatımızdaki Yeri
Vakfın Sosyal Hayatımızdaki Önemi
VAKFIN SOSYAL HAYATIMIZDAKİ YERİ
Vakıf, İslâm Medeniyetinde, sekizinci asırdan ondokuzuncu asrın sonlarına kadar uzanan bir dönemde, gördüğü hizmetler yönüyle dinî, hukukî ve ictimâî müessese olarak yerini almıştır. Sosyal hayatta etkin roller üstlenen vakıf, iktisâdî ve kültürel hayatta da ağırlığını hissettirerek, günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Yaptığı hayrî hizmetlerle topluma mal olan bu müessese, uzun bir tarih sürecinde öneminden hiç birşey kaybetmeden günümüzde de çeşitli şekillerde insanlara faydalı hizmetler üretmeye devam etmektedir. Vakıf, sözlükte kelime olarak "birşeyi durdurmak ve alıkoymak" anlamlarına gelir. Terim olaraksa vakfın çok çeşitli tanımlarının yapıldığını bu alanda yazılmış eser ya da ilmî inceleme, araştırma yazılarında görmek mümkündür. Bu tanımlamalarda ortak yönler olmakla beraber, ayrıldıkları noktalarda nüans diyebileceğimiz nitelikteki hususlardır. Birbirine yakın bulduğumuz iki tanımı biz burada (bu yazıda) esas kabul etmek istiyoruz. Terim olarak vakıf: a) "Menfaati ibadullaha (Allah'ın kullarına) ait olmak üzere aynî (taşınır veya taşınmaz) malı Allah'ın mülkü hükmünde kabul ederek temlik (mülk olarak verme) ve temellük (mülk edinme)'tn alıkoymaktır."(1) b) "Topluma faydalı olmak amacıyla taşınır veya taşınmaz bir malın, belirli hukukî prosedür içerisinde bir amaca tahsis etmektir."(2) Bu tariflerden de anlaşılmaktadır ki, bir malın veya mülkün geliri bütünüyle insanların faidesine olmak gayesiyle hayır işlerine tahsis edilmekte ve bu gelirlerin her ne şekilde olursa olsun amaç dışında kullanılması önlenmiş olmaktadır.
Gene, bir şeyi vakfederken, sıhhat şartı olarak "insana faydalı olma" kaydına özellikle vurgu yapılmaktadır. Vakfı yapan kişi, mülkiyetindeki malın bir kısmını veya tamamını Allah'ın rızasını elde etmek gibi yüce bir niyetle, insanların (Allah'ın kullarının) herhangi bir ihtiyacını karşılamak üzere dinî-hayrî bir amaca tahsis etmektedir. Böylesine âsil bir davranış sergileyen kimseyi harekete sevk eden ana âmil içinde taşıdığı kuvvetli imanı olsa gerektir. Esasen, dünya aleminde ve kainatta var edilen her şeyin gerçek sahibi Yüce Yaratıcı, kullarına geçici bir süre için ve imtihan gayesiyle nimetler ihsan buyurmuştur. Şu halde verilen imkanları onun rızasını elde etmeye matuf yönlerde kullanmak iman ve insaf sahibi her bir mümin için dinî bir görev olmaktadır.
Malını vakfeden kimse de bu ideal amaçlar için vakfetmektedir.
Vakfın Sosyal Hayatımızdaki Önemi
VAKFIN SOSYAL HAYATIMIZDAKİ YERİ
Vakıf, İslâm Medeniyetinde, sekizinci asırdan ondokuzuncu asrın sonlarına kadar uzanan bir dönemde, gördüğü hizmetler yönüyle dinî, hukukî ve ictimâî müessese olarak yerini almıştır. Sosyal hayatta etkin roller üstlenen vakıf, iktisâdî ve kültürel hayatta da ağırlığını hissettirerek, günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Yaptığı hayrî hizmetlerle topluma mal olan bu müessese, uzun bir tarih sürecinde öneminden hiç birşey kaybetmeden günümüzde de çeşitli şekillerde insanlara faydalı hizmetler üretmeye devam etmektedir. Vakıf, sözlükte kelime olarak "birşeyi durdurmak ve alıkoymak" anlamlarına gelir. Terim olaraksa vakfın çok çeşitli tanımlarının yapıldığını bu alanda yazılmış eser ya da ilmî inceleme, araştırma yazılarında görmek mümkündür. Bu tanımlamalarda ortak yönler olmakla beraber, ayrıldıkları noktalarda nüans diyebileceğimiz nitelikteki hususlardır. Birbirine yakın bulduğumuz iki tanımı biz burada (bu yazıda) esas kabul etmek istiyoruz. Terim olarak vakıf: a) "Menfaati ibadullaha (Allah'ın kullarına) ait olmak üzere aynî (taşınır veya taşınmaz) malı Allah'ın mülkü hükmünde kabul ederek temlik (mülk olarak verme) ve temellük (mülk edinme)'tn alıkoymaktır."(1) b) "Topluma faydalı olmak amacıyla taşınır veya taşınmaz bir malın, belirli hukukî prosedür içerisinde bir amaca tahsis etmektir."(2) Bu tariflerden de anlaşılmaktadır ki, bir malın veya mülkün geliri bütünüyle insanların faidesine olmak gayesiyle hayır işlerine tahsis edilmekte ve bu gelirlerin her ne şekilde olursa olsun amaç dışında kullanılması önlenmiş olmaktadır.
Gene, bir şeyi vakfederken, sıhhat şartı olarak "insana faydalı olma" kaydına özellikle vurgu yapılmaktadır. Vakfı yapan kişi, mülkiyetindeki malın bir kısmını veya tamamını Allah'ın rızasını elde etmek gibi yüce bir niyetle, insanların (Allah'ın kullarının) herhangi bir ihtiyacını karşılamak üzere dinî-hayrî bir amaca tahsis etmektedir. Böylesine âsil bir davranış sergileyen kimseyi harekete sevk eden ana âmil içinde taşıdığı kuvvetli imanı olsa gerektir. Esasen, dünya aleminde ve kainatta var edilen her şeyin gerçek sahibi Yüce Yaratıcı, kullarına geçici bir süre için ve imtihan gayesiyle nimetler ihsan buyurmuştur. Şu halde verilen imkanları onun rızasını elde etmeye matuf yönlerde kullanmak iman ve insaf sahibi her bir mümin için dinî bir görev olmaktadır.
Malını vakfeden kimse de bu ideal amaçlar için vakfetmektedir.