S
SoruCevap
Misafir
Milli Birlik Komitesi ve 14'ler Olayı, 1960 Hakkında Bilgi
Milli Birlik Komitesi Başkanı, Cemal Gürsel
27 Mayıs 1960 Harekâtı’nden sonra Türk Silâhlı Kuvvetleri adına geçici olarak iktidara el koyan heyetin adı.
27 Mayıs Harekâtı’nı gerçekleştirenler amaçlarını, yeni bir anayasa ile Atatürk devrimlerini güvence altına alma ve hukuk devletinin koşullarını yerine getirme olarak belirlediler.
27 Mayıs günü radyolar aracılığıyla, müdahalenin mevcut siyasî partilerden hiçbiri lehine yapılmadığı, kardeş kavgasını önleme amacını güttüğü bildirildi.
Merkezi Ankara’da olan hareketin fiilî lideri Cemal Madanoğlu’nun çağrısı üzerine başkentte toplanan bilim adamları, müdahaleyi başarıyla sonuçlandırmış olan ordu mensuplarına iki öneride bulundular:
1) İlk gün “muhafaza” edilmek üzere toplanmışken, ertesi gün serbest bırakılmalarına başlanan iktidar mensupları (DP’li cumhurbaşkanı, TBMM başkanı, başbakan, bakanlar, milletvekilleri vb.), derhal tutuklanmalı,
2) Gerekli anayasa düzeni kuruluncaya dek ülke yönetimine silâhlı kuvvetler adına bir heyetçe el konulmalıdır. Liderliği kabul edeceğini cunta mensuplarından birine (Sadi Koçaş) daha önce bildirmiş olan Orgeneral Cemal Gürsel de bu arada İzmir’den gelerek hareketin başına geçti.
Millî Birlik Komitesi’ne Ankara ve İstanbul’da çoğu birbirinden habersiz olarak hazırlanmış cuntaların mensupları alındı; o sırada yurt dışında bulunan ilgililer (Dündar Seyhan, Talat Aydemir, Sadi Koçaş) komite dışı kaldılar.
Gürsel’in teklifiyle komitede kara, hava, deniz ve jandarma kuvvetlerinin temsil edilmesine önem verildi. Gürsel’den başka 37 üyeden oluşan komite, 12 Haziran 1960 günü 1 sayılı kanunla halka duyuruldu:
Başkan Cemal Gürsel; Üyeler Ekrem Acuner, Fazıl Akkoyunlu, Refet Aksoyoğlu, Mucip Ataklı, İrfan Baştuğ, Rıfat Baykal, Emanullah Çelebi, Ahmet Er, Orhan Erkanlı, Vehbi Ersü, Numan Esin, Suphi Gürsoytrak, Orhan Kabibay, Kadri Kaplan, Mustafa Kaplan, Suphi Karaman, Muzaffer Karan, Kâmil Karavelioğlu, Osman Köksal, Münir Köseoğlu, Fikret Kuytak, Sami Küçük, Cemal Madanoğlu, Sezai Okan, Muzaffer Özdağ, Fahri Özdilek, Mehmet Özgüneş, Şükran Özkaya, Selahattin Özgür, İrfan Solmazer, Şefik Soyuyüce, Dündar Taşer, Haydar Tunçkanat, Alparslan Türkeş, Sıtkı Ulay, Ahmet Yıldız, Muzaffer Yurdakuler.
14'ler Olayı;
MBK’nin üyeleri arasında, bir süre sonra önemli görüş ayrılıkları çıktı. Bunun üzerine 13 Kasım 1960′ta 14 üye MBK’den uzaklaştırıldı ve çeşitli görevlerle yurt dışına gönderildi.
Bu 14 üye şunlardı: Fazıl Akkoyunlu, Rıfat Baykal, Ahmet Er, Orhan Erkanlı, Numan Esin, Orhan Kabibay, Mustafa Kaplan, Muzaffer Karan, Münir Köseoğlu, Muzaffer Özdağ, İrfan Solmazer, Şefik Soyuyüce, Dündar Taşer, Alparslan Türkeş.
MBK’nin görevi, 1961 Anayasası’nın geçici 5. maddesi uyarınca TBMM’nin toplandığı 25 Ekim 1961 günü sona erdi. Bu süre içinde komitenin kuruluşunda ve yetkilerinde bazı değişiklikler oldu. Kurucu Meclis toplanıncaya kadar (6 Ocak 1961) yasama ve yürütme yetkileri komitedeydi. MBK yasama yetkisini kendisi, yürütme yetkisini de kurduğu bakanlar aracılığıyla kullandı.
Milli Birlik Komitesi Başkanı, Cemal Gürsel
27 Mayıs 1960 Harekâtı’nden sonra Türk Silâhlı Kuvvetleri adına geçici olarak iktidara el koyan heyetin adı.
27 Mayıs Harekâtı’nı gerçekleştirenler amaçlarını, yeni bir anayasa ile Atatürk devrimlerini güvence altına alma ve hukuk devletinin koşullarını yerine getirme olarak belirlediler.
27 Mayıs günü radyolar aracılığıyla, müdahalenin mevcut siyasî partilerden hiçbiri lehine yapılmadığı, kardeş kavgasını önleme amacını güttüğü bildirildi.
Merkezi Ankara’da olan hareketin fiilî lideri Cemal Madanoğlu’nun çağrısı üzerine başkentte toplanan bilim adamları, müdahaleyi başarıyla sonuçlandırmış olan ordu mensuplarına iki öneride bulundular:
1) İlk gün “muhafaza” edilmek üzere toplanmışken, ertesi gün serbest bırakılmalarına başlanan iktidar mensupları (DP’li cumhurbaşkanı, TBMM başkanı, başbakan, bakanlar, milletvekilleri vb.), derhal tutuklanmalı,
2) Gerekli anayasa düzeni kuruluncaya dek ülke yönetimine silâhlı kuvvetler adına bir heyetçe el konulmalıdır. Liderliği kabul edeceğini cunta mensuplarından birine (Sadi Koçaş) daha önce bildirmiş olan Orgeneral Cemal Gürsel de bu arada İzmir’den gelerek hareketin başına geçti.
Millî Birlik Komitesi’ne Ankara ve İstanbul’da çoğu birbirinden habersiz olarak hazırlanmış cuntaların mensupları alındı; o sırada yurt dışında bulunan ilgililer (Dündar Seyhan, Talat Aydemir, Sadi Koçaş) komite dışı kaldılar.
Gürsel’in teklifiyle komitede kara, hava, deniz ve jandarma kuvvetlerinin temsil edilmesine önem verildi. Gürsel’den başka 37 üyeden oluşan komite, 12 Haziran 1960 günü 1 sayılı kanunla halka duyuruldu:
Başkan Cemal Gürsel; Üyeler Ekrem Acuner, Fazıl Akkoyunlu, Refet Aksoyoğlu, Mucip Ataklı, İrfan Baştuğ, Rıfat Baykal, Emanullah Çelebi, Ahmet Er, Orhan Erkanlı, Vehbi Ersü, Numan Esin, Suphi Gürsoytrak, Orhan Kabibay, Kadri Kaplan, Mustafa Kaplan, Suphi Karaman, Muzaffer Karan, Kâmil Karavelioğlu, Osman Köksal, Münir Köseoğlu, Fikret Kuytak, Sami Küçük, Cemal Madanoğlu, Sezai Okan, Muzaffer Özdağ, Fahri Özdilek, Mehmet Özgüneş, Şükran Özkaya, Selahattin Özgür, İrfan Solmazer, Şefik Soyuyüce, Dündar Taşer, Haydar Tunçkanat, Alparslan Türkeş, Sıtkı Ulay, Ahmet Yıldız, Muzaffer Yurdakuler.
14'ler Olayı;
MBK’nin üyeleri arasında, bir süre sonra önemli görüş ayrılıkları çıktı. Bunun üzerine 13 Kasım 1960′ta 14 üye MBK’den uzaklaştırıldı ve çeşitli görevlerle yurt dışına gönderildi.
Bu 14 üye şunlardı: Fazıl Akkoyunlu, Rıfat Baykal, Ahmet Er, Orhan Erkanlı, Numan Esin, Orhan Kabibay, Mustafa Kaplan, Muzaffer Karan, Münir Köseoğlu, Muzaffer Özdağ, İrfan Solmazer, Şefik Soyuyüce, Dündar Taşer, Alparslan Türkeş.
MBK’nin görevi, 1961 Anayasası’nın geçici 5. maddesi uyarınca TBMM’nin toplandığı 25 Ekim 1961 günü sona erdi. Bu süre içinde komitenin kuruluşunda ve yetkilerinde bazı değişiklikler oldu. Kurucu Meclis toplanıncaya kadar (6 Ocak 1961) yasama ve yürütme yetkileri komitedeydi. MBK yasama yetkisini kendisi, yürütme yetkisini de kurduğu bakanlar aracılığıyla kullandı.