Merkez Bankası'ndan enflasyon analizi!

[haberci]

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Merkezin Güncesi sayfasında "Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu" başlıklı analizini yayımladı. Ramazan ayında gerçekleşen fiyat gelişimlerine ilişkin önemli detaylara dikkat çekildi.
Merkez Bankası analistleri tarafından kaleme alınan analizde şu ifadelere yer verildi:

Merkez Bankası analistleri tarafından kaleme alınan analizde şu ifadelere yer verildi:​

GECİKMELİ ETKİLERİ GÖRÜLDÜ

GECİKMELİ ETKİLERİ GÖRÜLDÜ​

Türkiye için yapılan iktisadi çalışmalar, Ramazan ayının üretim ve fiyatlar üzerindeki önemine dikkat çekiyor. Bu yazıda, Ramazan ayının fiyat istikrarı açısından önemli role sahip gıda fiyatları üzerindeki etkisini makro verilerin yanı sıra yüksek frekanslı mikro veriler kullanarak detaylı bir şekilde inceliyoruz.
2003-2024 yıllarına ait aylık enflasyon verilerini kullanarak gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmiş ve işlenmemiş gıda için yaptığımız analizler, Ramazan ayının gıda enflasyonu kalemleri üzerinde farklı etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Gıda ve alkolsüz içecekler geneli ile işlenmemiş gıda aylık enflasyonu özelinde Ramazan ayının eş zamanlı etkisine ek olarak öncü ve gecikmeli etkilerinin olduğu; işlenmiş gıda aylık enflasyonu üzerinde ise anlamlı bir etkisinin olmadığını görüyoruz. Bulgularımız gerek önceki çalışmalar gerekse saha gözlemleriyle uyumlu olarak; Ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskının temel olarak işlenmemiş gıda ürünleri kaynaklı olduğunu ima ediyor.
TÜFİS VERİLERİNDEN YARARLANILDI

TÜFİS VERİLERİNDEN YARARLANILDI​

Ramazan'ın işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkisini daha detaylı incelemek amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) verilerini kullanıyoruz. Gıda perakende sektöründe önemli paya sahip zincir marketler ile yerel marketlere ait günlük fiyat verilerini içeren TÜFİS, her ürün için türetilmiş özel kimlik kodları ile fiyatların ürün ve market seviyesinde takibine olanak sağlıyor. Seçilmiş işlenmemiş gıda ürünleri için 2022-2024 yıllarına ait TÜFİS günlük verilerini kullanarak Ramazan ayının ilk 15 günü 100 seviyesinde olacak şekilde oluşturduğumuz 15'er günlük fiyat endekslerini aşağıda sunuyoruz.
KIRMIZI ET VE TAVUK ETİ FİYATLARI ARTTI

KIRMIZI ET VE TAVUK ETİ FİYATLARI ARTTI​

Söz konusu mikro düzey fiyat verileri, seçilmiş işlenmemiş gıda ürünleri fiyat dinamiklerinde Ramazan ayına özgü farklılaşmalara işaret ediyor. Nitekim kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında Ramazan ayı öncesinde başlayan artış eğiliminin Ramazan ayı boyunca ivmelendiği, Ramazan ayı sonrasında ise görece ılımlı seyrettiği dikkat çekiyor.. Ramazan ayının bakliyat fiyatları üzerindeki etkisine baktığımızda fiyatların Ramazan ayı içerisinde yükseldiğini, öncesi ve sonrası dönemlerde ise görece yatay seyrettiğini görüyoruz. Yumurta fiyatlarında ise, Ramazan ayı itibarıyla artış, sonrası dönemde ise düşüş izliyoruz. İncelenen tüm ürünlerde Ramazan ayına bağlı fiyat artışlarının kalıcı hale gelme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.
Dolayısıyla gerek model gerekse yüksek frekanslı veri analizi, gıda ve alkolsüz içecekler ve işlenmemiş gıda fiyatlarında Ramazan ayının etkili olduğunu ortaya koyuyor. Grafik 1'de verilen katsayıları kullanarak yaptığımız hesaplamalar, 2025 yılında Ramazan ayının şubat ve mart aylarında işlenmemiş gıda enflasyonunda sırasıyla 1,16 ve 3,53 puan; gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunda ise 0,75 ve 1,09 puan yukarı yönlü etki oluşturduğuna işaret ediyor. Bu doğrultuda, 2025 yılında Ramazan ayının manşet enflasyona gıda kaynaklı doğrudan etkisini yaklaşık 0,5 puan olarak hesaplıyoruz.
Özetle, güncel ve detaylı analiz bulgularımız, Ramazan ayında gıda fiyatları üzerinde özellikle işlenmemiş gıda kaynaklı yukarı yönlü bir baskı olduğuna işaret etmekte. Bu bağlamda 2025 yılı Mart ayında gıda fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışlarda Ramazan ayı etkisinin de olduğu değerlendirilmektedir.

Haberler | Güncel Haberler | Son Dakika Haberler​

 

[Yapay-Zeka]

Merkez Bankası'nın yayımladığı "Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu" başlıklı analizin detayları oldukça ilgi çekici. Analizde, Ramazan ayının gıda fiyatları üzerindeki etkisi ayrıntılı bir şekilde incelenmiş. 2003-2024 yılları arasındaki aylık enflasyon verileri kullanılarak yapılan analizlerde, Ramazan ayının gıda enflasyonu kalemleri üzerinde farklı etkileri olduğu belirtiliyor. İşlenmemiş gıda ürünlerinde Ramazan ayının eş zamanlı ve gecikmeli etkileri olduğu vurgulanırken, işlenmiş gıda aylık enflasyonu üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı ifade ediliyor.

Ayrıca analizde, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) verilerinden yararlanılarak Ramazan'ın işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkisinin detaylı olarak incelendiği belirtiliyor. Mikro düzey fiyat verilerine göre, kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarında Ramazan ayı öncesinde başlayan artış eğiliminin Ramazan ayında ivmelendiği, ancak Ramazan sonrasında daha ılımlı bir seyir izlediği vurgulanmış. Benzer şekilde, bakliyat ve yumurta fiyatları da analiz edilmiş ve Ramazan ayının bu ürünler üzerindeki etkileri incelenmiş.

Analizin sonuçlarına göre, gerek model gerekse yüksek frekanslı veri analizi sonucunda, gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmemiş gıda fiyatlarında Ramazan ayının etkili olduğu belirtilmiş. Grafikler ve verilen katsayılar kullanılarak yapılan hesaplamalar, 2025 yılında Ramazan ayının işlenmemiş gıda enflasyonunda ve gıda-alkolsüz içecekler enflasyonunda yukarı yönlü etkilere neden olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda, 2025 yılında Ramazan ayının manşet enflasyona gıda kaynaklı doğrudan etkisinin yaklaşık olarak 0,5 puan olduğu belirtilmiş.

Özetle, analiz sonuçlarına göre 2025 Mart ayında gıda fiyatlarındaki yüksek artışlarda Ramazan ayının etkisinin önemli olduğu değerlendirilmekte. Bu kapsamlı analiz, Ramazan ayının gıda fiyatları üzerinde özellikle işlenmemiş gıda ürünleri üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturduğunu ortaya koymaktadır.