T
theking
Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Hakkında Bilgi
Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri
Tezkire:
Çeşitli Mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere tezkire, şairleri tantan tezkirelere şuara tezkiresi denir.
Batı edebiyatlarındaki biyografinin karşılığı gibidir.
İlk örneği Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais’idir.
Anadolu’daki en önemli örnek Sehi Bey Tezkiresi’dir (Asıl adı Heşt Behişt.)
Siyer (Siyer-Nebi):
Hz. Muhammed’in hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır.
Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir.
Türk Edebiyatı’ndaki ilk örnek Erzurumlu Darir’in Siretü’n-Nebisid’tir. (14. yüzyıl) Düzyazı şiir karışımı bir eserdir.
Hilye:
Peygamber Efendimizin iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir.
Manzum da olabilir. Bazılarına dört halifenin tanıtımı da katılır.
Mektup:
Divan Edebiyatı’nda pek yaygın değildir.
En bilinen örnek Fuzuli’nin Şikayetname’sidir.
Tarih:
Divan Edebiyatı’nda tarih türünde epey eser verilmiş-tir.
Bunların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:
Aşıkpaşazade Tarihi(15. yüzyıl.)
Tacü’t-Tevarih: Hoca Sadettin Efendi (16. yüzyıl)
Peçevi Tarihi: Peçevi İbrahim Efendi (17. yüzyıl)
Naima Tarihi: (18. yüzyıl)
Cevdet Paşa Tarihi: (19. yüzyıl)
Seyahatname:
En önemli örnek Evliya Çelebi Seyahatname’sidir.
Seydi Ali Reis’in Mir’atü’l-Memalik
Nabi’nin Tuhfet’ül-Haremeyn (Hac izlenimleri)
İzzet Molla’nın (19. yüzyıl) Mihnetkeşan (Keşan sürgünü izlenimleri) diğer ilginç örneklerdir.
Sefaretname:
Siyasi görevle gönderilen elçilerin gittikleri yerlerle ilgili olarak yazdıkları eserlerdir.
İlk örneği Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesi (1655)
En tanınmışı Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir.
Surname:
Şehzadelerin sünnet düğünleri ve “kadın sultan”ların düğün törenleriyle ilgili eserlerdir.
Manzum (genellikle kaside biçiminde) olanları da vardır.
Şehrengiz:
Bir şehrin (bazen insanlarının ve özellikle kadınlarının özellikleri de katılarak) güzelliklerinin anlatıldığı eserlerdir. Manzum da olabilir.
Gazavatname:
Gaza (din uğruna savaşların anlatıldığı manzum veya düzyazılı eserlerdir.
Yükselme Devri’nde çok yazılmış, sonraları azalmıştır.
Habname:
Görülen bir rüya anlatılıyormuş gibi, bir olay ya da kişi hakkında görüşlerin söylenmesi biçiminde yazılır.
Manzum da olabilir.
Veysi’nin (17. yüzyıl) Habname’si bu türün en önemli örneğidir.
Habnameler eleştiri ve yergi içerir.
Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri
Tezkire:
Çeşitli Mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere tezkire, şairleri tantan tezkirelere şuara tezkiresi denir.
Batı edebiyatlarındaki biyografinin karşılığı gibidir.
İlk örneği Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais’idir.
Anadolu’daki en önemli örnek Sehi Bey Tezkiresi’dir (Asıl adı Heşt Behişt.)
Siyer (Siyer-Nebi):
Hz. Muhammed’in hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır.
Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir.
Türk Edebiyatı’ndaki ilk örnek Erzurumlu Darir’in Siretü’n-Nebisid’tir. (14. yüzyıl) Düzyazı şiir karışımı bir eserdir.
Hilye:
Peygamber Efendimizin iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir.
Manzum da olabilir. Bazılarına dört halifenin tanıtımı da katılır.
Mektup:
Divan Edebiyatı’nda pek yaygın değildir.
En bilinen örnek Fuzuli’nin Şikayetname’sidir.
Tarih:
Divan Edebiyatı’nda tarih türünde epey eser verilmiş-tir.
Bunların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:
Aşıkpaşazade Tarihi(15. yüzyıl.)
Tacü’t-Tevarih: Hoca Sadettin Efendi (16. yüzyıl)
Peçevi Tarihi: Peçevi İbrahim Efendi (17. yüzyıl)
Naima Tarihi: (18. yüzyıl)
Cevdet Paşa Tarihi: (19. yüzyıl)
Seyahatname:
En önemli örnek Evliya Çelebi Seyahatname’sidir.
Seydi Ali Reis’in Mir’atü’l-Memalik
Nabi’nin Tuhfet’ül-Haremeyn (Hac izlenimleri)
İzzet Molla’nın (19. yüzyıl) Mihnetkeşan (Keşan sürgünü izlenimleri) diğer ilginç örneklerdir.
Sefaretname:
Siyasi görevle gönderilen elçilerin gittikleri yerlerle ilgili olarak yazdıkları eserlerdir.
İlk örneği Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesi (1655)
En tanınmışı Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir.
Surname:
Şehzadelerin sünnet düğünleri ve “kadın sultan”ların düğün törenleriyle ilgili eserlerdir.
Manzum (genellikle kaside biçiminde) olanları da vardır.
Şehrengiz:
Bir şehrin (bazen insanlarının ve özellikle kadınlarının özellikleri de katılarak) güzelliklerinin anlatıldığı eserlerdir. Manzum da olabilir.
Gazavatname:
Gaza (din uğruna savaşların anlatıldığı manzum veya düzyazılı eserlerdir.
Yükselme Devri’nde çok yazılmış, sonraları azalmıştır.
Habname:
Görülen bir rüya anlatılıyormuş gibi, bir olay ya da kişi hakkında görüşlerin söylenmesi biçiminde yazılır.
Manzum da olabilir.
Veysi’nin (17. yüzyıl) Habname’si bu türün en önemli örneğidir.
Habnameler eleştiri ve yergi içerir.