DNS Nedir?

DNS (Domain Name System), Alan Adı Sistemi anlamına gelir ve internetin "telefon rehberi" olarak düşünülebilir. İnsanlar web sitelerine isimleriyle (örneğin, https://www.google.com/search?q=google.com) erişirken, bilgisayarlar internet üzerindeki sunucuları IP adresleriyle (örneğin, 172.217.160.142) tanır. DNS, bu alan adlarını (domain names) karşılık gelen IP adreslerine çevirerek internet tarayıcılarının web sitelerine ve diğer internet kaynaklarına ulaşmasını sağlayan hayati bir sistemdir.

DNS'in Temel İşlevi:

İnternete bağlı her cihazın (bilgisayarlar, sunucular, akıllı telefonlar vb.) bir IP adresi vardır. Bu IP adresleri, cihazların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Ancak, bu sayısal adresleri hatırlamak ve kullanmak insanlar için oldukça zordur. DNS, bu zorluğu ortadan kaldırarak, akılda kalıcı ve anlamlı alan adlarını kullanarak internette gezinmemizi mümkün kılar.

DNS Nasıl Çalışır?

Bir web sitesine erişmek istediğinizde (örneğin, tarayıcınıza "example.com" yazdığınızda) aşağıdaki adımlar gerçekleşir:

1. DNS Sorgusu: Tarayıcınız, "example.com" alan adının hangi IP adresine karşılık geldiğini öğrenmek için bir DNS sorgusu başlatır. Bu sorgu genellikle DNS çözümleyici (DNS resolver) adı verilen bir sunucuya gönderilir. Bu çözümleyici genellikle internet servis sağlayıcınız (ISS) tarafından sağlanır veya sizin yapılandırdığınız genel bir DNS sunucusu olabilir (örneğin, Google DNS, Cloudflare DNS).
2. Önbellek Kontrolü: DNS çözümleyici, daha önce aynı alan adı için bir sorgu yapılıp yapılmadığını kontrol eder. Eğer IP adresi önbelleğinde (cache) bulunuyorsa, doğrudan bu bilgiyi tarayıcınıza geri gönderir ve süreç hızlanır.
3. Kök DNS Sunucuları (Root Servers): Eğer IP adresi önbellekte yoksa, DNS çözümleyici kök DNS sunucularına bir sorgu gönderir. Kök sunucular, tüm üst düzey alan adlarının (TLD'ler - .com, .net, .org, .tr vb.) yetkili sunucularının adreslerini bilir. Kök sunucu, sorguyu ilgili TLD sunucusuna yönlendirir.
4. Üst Düzey Alan Adı (TLD) Sunucuları: TLD sunucusu, ".com" veya ".tr" gibi belirli bir üst düzey alan adı altındaki tüm alan adlarının yetkili sunucularının adreslerini tutar. TLD sunucusu, sorguyu "example.com" alan adının yetkili DNS sunucusuna yönlendirir.
5. Yetkili DNS Sunucusu (Authoritative DNS Server): Bu sunucu, "example.com" gibi belirli bir alan adı için gerçek IP adresini barındırır. Yetkili sunucu, istenen alan adının IP adresini DNS çözümleyiciye geri gönderir.
6. Yanıtın İletilmesi: DNS çözümleyici, aldığı IP adresini tarayıcınıza iletir.
7. Web Sitesine Erişim: Tarayıcınız, aldığı IP adresini kullanarak "example.com" web sitesinin bulunduğu sunucuya bağlanır ve web sitesini görüntüler.

DNS'in Avantajları:

• Kullanım Kolaylığı: Karmaşık IP adresleri yerine akılda kalıcı alan adları kullanmamızı sağlar.
• Esneklik ve Ölçeklenebilirlik: Bir web sitesinin IP adresi değişse bile, alan adı aynı kalır. DNS, bu değişikliği sorunsuz bir şekilde yönetir. İnternetin büyümesine ve ölçeklenmesine olanak tanır.
• Hızlı Erişim (Önbellekleme): DNS çözümleyicilerin ve tarayıcıların önbellekleme mekanizmaları sayesinde sık ziyaret edilen web sitelerine daha hızlı erişim sağlanır.
• Yük Dengeleme: Büyük web siteleri, trafiği birden fazla sunucuya dağıtmak için DNS'i kullanabilir.
• Güvenlik (DNSSEC): DNSSEC (Domain Name System Security Extensions), DNS sorgu ve yanıtlarının bütünlüğünü ve doğruluğunu sağlayarak DNS sahteciliği gibi saldırılara karşı koruma sağlar.
• Web Sitesi Kısıtlamalarını Aşma (Dolaylı): Bazı durumlarda, farklı DNS sunucuları kullanarak bölgesel veya ISS kaynaklı web sitesi kısıtlamaları aşılabilir.
• İnternet Hızını Artırma (Dolaylı): Hızlı ve güvenilir DNS sunucuları kullanmak, DNS çözümleme süresini kısaltarak sayfa yükleme hızını dolaylı olarak iyileştirebilir.

DNS Güvenlik Tehditleri:

DNS, internetin temel bir bileşeni olduğu için çeşitli güvenlik tehditlerine de açıktır:

• DNS Sahteciliği (DNS Spoofing / DNS Poisoning): Saldırganların DNS çözümleyicilerin önbelleğine sahte IP adresleri yerleştirerek kullanıcıları kötü niyetli web sitelerine yönlendirmesi.
• DNS Ön Bellek Zehirlenmesi (DNS Cache Poisoning): DNS sahteciliğinin bir türü.
• DNS Yönlendirme (DNS Redirection): Kullanıcıların meşru web siteleri yerine sahte sitelere yönlendirilmesi.
• DDoS Saldırıları (Distributed Denial of Service): DNS sunucularına aşırı yüklenme yaparak hizmet dışı bırakılması.
• DNS Tünelleme (DNS Tunneling): Kötü amaçlı yazılımların veya saldırganların DNS sorgularını kullanarak veri sızdırması veya komuta kontrol sunucularıyla iletişim kurması.
• Alan Adı Ele Geçirme (Domain Hijacking): Bir alan adının kontrolünün yetkisiz kişiler tarafından ele geçirilmesi ve DNS kayıtlarının değiştirilmesi.

Bu tehditlere karşı korunmak için DNSSEC gibi güvenlik önlemleri, güvenilir DNS sunucuları kullanmak, güvenlik duvarları ve izinsiz giriş tespit sistemleri (IDS/IPS) kullanmak önemlidir.

Sonuç olarak, DNS, internetin sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlayan kritik bir altyapıdır. Alan adlarını IP adreslerine çevirerek internet üzerindeki kaynaklara kolayca erişmemizi mümkün kılar. Ancak, bu önemi nedeniyle çeşitli güvenlik tehditlerine de maruz kalabilir ve bu nedenle doğru yapılandırılması ve güvenliğinin sağlanması büyük önem taşır.